Veel kankerpatiënten hebben last van (veel) pijn tijdens hun behandeling. Maar ook na genezing kunnen mensen ernstige chronische pijn overhouden, die een negatief effect heeft op hun kwaliteit van leven. Daarom is effectief pijnmanagement essentieel zowel tijdens de behandeling als daarna, zeggen de American Society of Clinical Oncology (ASCO) en de Society for Integrative Oncology (SIO). De ASCO is met bijna 45.000 aangesloten oncologen de grootste beroepsorganisatie in de oncologie wereldwijd. De SIO heeft als doel wetenschappelijk bewezen aanvullende integrale therapieën verder te brengen om de kwaliteit van leven van (ex-)kankerpatiënten te verbeteren. Omdat de pijn die (ex-)patiënten ervaren divers en complex is, vraagt pijnmanagement bij deze mensen om een interdisciplinaire aanpak welke zowel farmacologische als niet-farmacologische behandelingen zou moeten bevatten, zeggen de organisaties.

Samen hebben de organisaties literatuuronderzoek gedaan naar al het wetenschappelijk onderzoek tussen 1990 en 2021 naar integrale manieren van pijnbestrijding bij kankerpatiënten. Ze vonden 227 relevante studies. Hieruit komt de aanbeveling dat massage, maar ook andere vormen van integrale behandelingen zoals acupressuur, reflexologie, yoga en acupunctuur, gebruikt kunnen worden om de pijn van patiënten te verlichten.

Samen hebben de organisaties literatuuronderzoek gedaan naar al het wetenschappelijk onderzoek tussen 1990 en 2021 naar integrale manieren van pijnbestrijding bij kankerpatiënten. Ze vonden 227 relevante studies. Hieruit komt de aanbeveling dat massage, maar ook andere vormen van integrale behandelingen zoals acupressuur, reflexologie, yoga en acupunctuur, gebruikt kunnen worden om de pijn van patiënten te verlichten.

Zowel de ASCO als de SIO herkent dat patiënten steeds vaker integrale therapieën zoeken naast conventionele behandeling. Inmiddels gebruikt zo’n 40 procent van de Amerikaanse kankerpatiënten integrale therapie als aanvulling. Ook zien ze een groeiend aantal goed uitgevoerde wetenschappelijke onderzoeken die concluderen dat behandelingen zoals massage en acupunctuur de pijn bij (ex-)patiënten kunnen verlichten. Omdat de onderzoeken daarnaast uitwijzen dat de aanvullende behandelingen meer voor- dan nadelen hebben, is besloten ze op te nemen in de behandelrichtlijn.

Massage is specifiek opgenomen in de richtlijn voor pijnmanagement bij twee groepen patiënten. Ten eerste kan massage aangeboden worden aan patiënten die chronische pijn ervaren na een borstkankerbehandeling. De onderzoekers vonden vijf gerandomiseerde studies met in totaal 127 patiënten die chronische musculoskeletale pijn hadden overgehouden aan hun behandeling. Drie studies waren van hoge kwaliteit en de patiënten werden onder andere behandeld met klassieke massage, triggerpointbehandelingen en myofasciale release massage. De pijn in groepen die werden behandeld met de verschillende vormen van massage was meer afgenomen dan in de controlegroepen die andere behandelingen kregen. Het effect was klein tot gemiddeld. Op basis van de aanwezige data mag massage volgens de onderzoekers worden aangeboden aan patiënten die een operatie, chemotherapie en/of radiotherapie hebben ondergaan.

Ten tweede mag massage aanboden worden aan patiënten die pijn ervaren tijdens palliatieve zorg en zorg in een hospice. De onderzoekers vonden zeventien onderzoeken. Met name de recente gerandomiseerde studies waren van hoge kwaliteit en allemaal lieten ze goede resultaten van massagebehandelingen zien. Met name het meest recente onderzoek was een grote studie, uitgevoerd over meerdere centra voor palliatieve kankerzorg. 380 patiënten met veel pijn door verschillende typen kanker in vergevorderd stadium deden mee. De groep die massagebehandelingen kreeg, ervoer meteen een verlichting van de pijn en had geen last van bijwerkingen. Op basis van de data uit alle onderzoeken kan massage volgens de onderzoekers worden opgenomen in de palliatieve en hospice setting om pijn te verlichten waardoor patiënten beter kunnen omgaan met hun ziekte.

Voor pijnbestrijding bij andere vormen van kanker is uit huidig bestaand onderzoek geen bewijs te halen, schrijven de onderzoekers. Ze benadrukken het belang van meer onderzoek: “Vanwege de voortdurende opiatenepidemie in de Verenigde Staten, Canada en andere landen, is rigoureus onderzoek en implementatie en integratie van niet-farmacologische interventies (zoals acupunctuur, yoga en massage) nodig voor de groeiende populatie mensen die kanker overleven, zelfs als eerstelijns pijnmanagement.”